Kościół św. Kazimierza w Warszawie

Kościół Sakramentek pod wezwaniem św. Kazimierza – kościół na Nowym Mieście w Warszawie przy Rynku Nowego Miasta 2.
Kościół pod wezwaniem św. Kazimierza w Warszawie początkowo stanowił rezydencję Kotowskich, rodziny stolnika wyszogrodzkiego Adama Kotowskiego. Rezydencja została w 1688 r zakupiona przez królową Marię Kazimierę Sobieską, która przeznaczyła ją na kościół, który miał służyć sprowadzonemu przez nią do Polski zakonowi sakramentek. W latach 1688–1692 rezydencja była przekształcana w zespół kościelno-klasztorny. Projekt budowli został zlecony wybitnemu holenderskiemu architektowi Tylmanowi van Gameren. Dodatkowo budowlą opiekował się nadworny architekt Jana III Sobieskiego Augustyn Locci. W 1692 r. kościół przykryto kopułą i oddano do użytku w stanie surowym. Wg zmodyfikowanych projektów Tylmana van Gameren stworzono ołtarz który konsekrowano w 1715. W kolejnych latach XVIII w dokonywano następujących przeróbek:

    1718–1721 – Wykonanie iluzjonistycznych ołtarzy bocznych św. Kazimierza i Matki Boskiej.
    1718 – Zakupienie późnobarokowej ambony.
    1745–1748 – Kościół wzbogaca się o nowe organy.
    Wzbogacenie świątyni o dwa cenne nagrobki Marii Karoliny z Sobieskich oraz Marii Józefy Sobieskiej.
    1752 – Wymiana dzwonów na nowe.
    1769 – Wymiana tabernakulum.
    1775–1780 – Uzupełnienie tabernakulum tronem eucharystycznym.

W 1740 wybudowano utrzymany w barokowym stylu budynek klasztorny ufundowany przez rodzinę Radziwiłłów prawdopodobnie ze względu na wstąpienie do tego zakonu Anny Katarzyny Radziwiłł. Autorem projektu był włoski architekt Antonio Solar.
W 1794 nastąpił upadek potęgi Kościoła. Klasztor stracił większość dóbr, m.in. 73 srebrne elementy dekoracyjne w tym naczynia liturgiczne oraz 4 figury aniołów z ołtarza głównego. Zarekwirowano również blachę pokrywającą dach kościoła co ze względu na warunki atmosferyczne groziło mu ruiną. Jednak dzięki zapobiegliwości przeoryszy klasztoru dach pokryto innym rodzajem blachy a całość została odnowiona i ozdobiona od nowa pod okiem Bonawentury Solariego.
Kościół został mocno uszkodzony w wyniku pożaru spowodowanego uderzeniem pioruna w 1855. Od 1873 roku prowadzono prace remontowe. W latach 1882–1884 otynkowano kościół na zewnątrz, a także wyremontowano kopułę. Prace prowadzono pod kierunkiem Władysława Kosmowskiego. Do roku 1939 klasztor utrzymywał swoją świetność. Bombardowania ominęły klasztor, a w sierpniu 1944 r. otwarto w nim szpital. Od tego momentu kościół znajdował się pod ostrzałem. Został zniszczony we wrześniu 1944 r., a straty oszacowano na 80%. Prace remontowe trwały w latach 1948–1952.

Kościół Zwiastowania Najświętszej Maryi Panny w Serocku

Murowany, jednonawowy kościół Zwiastowania Najświętszej Maryi Panny (dawniej św. Wojciecha) ufundowali książęta mazowieccy: Janusz III i Stanisław. Inicjatorem budowy był pleban serocki Wojciech Popielski z Popielżyna. Kościół powstał pomiędzy 1 ćw. XVI wieku, a 1600 rokiem. W 3 ćw. XVIII wieku przebudowano okna. Restaurowany m.in. w latach 1934-1938.
Kościół posiada posadzkę umiejscowioną poniżej poziomu otoczenia, prosto zamknięte prezbiterium, dwie symetrycznie ulokowane zakrystie, trójprzęsłową nawę, emporę na piętrze oraz wieżę. Został zbudowany w wątku krzyżowym. Sklepienia nawy kolebkowe z lunetami z nałożoną gwiaździstą siatką żeber. W prezbiterium sklepienie krzyżowe z drutami krzyżowymi, bez jarzem. W prezbiterium dwa portale ostrołukowe oprofilowane kształtką ceglaną. Na skarpie wschodniej znajduje się napis I.H.1586.
Znajduje się w nim obraz Stanisława Witolda Bieniasa przedstawiający „Cud nad Wisłą” oraz oryginalne barokowe przedmioty takie jak:

    ołtarz główny, na którym przedstawione jest Zwiastowanie Najświętszej Marii Panny,
    rzeźby figuralne św. Wojciecha i św. Stanisława,
    ołtarz boczny św. Anny,
    ołtarz boczny św. Barbary,
    ambona,
    chrzcielnica.

W 1961 r. kościół wpisano do rejestru zabytków.

Bazylika archikatedralna św. Stanisława i św. Wacława w Krakowie

Bazylika archikatedralna św. Stanisława i św. Wacława – kościół katedralny, położony na Wawelu stanowiący własność archidiecezji krakowskiej. Miejsce koronacji królów Polski i ich pochówku. Pochowani są tutaj między innymi św. Stanisław ze Szczepanowa i inni biskupi krakowscy aż po czasy współczesne, prawie wszyscy królowie od Władysława I Łokietka do Stanisława Leszczyńskiego (łącznie 17 królów wliczając Jadwigę i Annę Jagiellonkę) i członkowie rodzin królewskich oraz wodzowie, przywódcy polityczni i wieszcze narodowi.
Na miejscu obecnego kościoła gotyckiego istniały dwie katedry romańskie. Najwcześniejsza, pierwsza katedra tzw. chrobrowska, była poświęcona św. Wacławowi. Budowę świątyni rozpoczęto w 1020 w związku z utworzeniem w 1000 biskupstwa na zjeździe gnieźnieńskim. Pozostałości kościoła św. Gereona (m.in. dolna część krypty), odkryte na początku XX w. przez prof. Adolfa Szyszko-Bohusza, aż do badań prowadzonych w latach 80., uważane były za relikty właśnie pierwszej katedry.
Drugą katedrę zaczęto budować za Bolesława II Śmiałego, budowę kontynuował Władysław Herman (od niego jest nazywana hermanowską), a dokończył Bolesław III Krzywousty. Konsekracja odbyła się w 1142. Budowla ta miała kształt trójnawowej, wieżowej bazyliki z dwoma chórami i kryptą zbudowaną pod zachodnim chórem. W XIII w. dobudowano do niej kaplice św. Mikołaja (od północy) i śś. Piotra i Pawła (od południa), zaś na środku wzniesiono grobowiec-ołtarz św. Stanisława ze Szczepanowa (biskupa i męczennika), którego szczątki sprowadzono w 1089 ze Skałki. Od tego czasu z katedrą związany jest kult tego świętego.
Katedra spłonęła w 1305. Do dzisiaj zachowała się z niej krypta św. Leonarda, dolna część wieży Srebrnych Dzwonów a także najniższa część wieży zegarowej. W 1320 jeszcze w zniszczonej katedrze romańskiej arcybiskup gnieźnieński Janisław koronował Władysława Łokietka na króla Polski. Biskup krakowski Nanker wkrótce potem rozpoczął wznoszenie nowej, gotyckiej katedry.
Budowę zaczęto od kaplicy św. Małgorzaty (obecnie zakrystia). Prezbiterium było gotowe w 1346, a w 1364 reszta kościoła (nawa główna, transept i nawy boczne). 28 marca 1364, w obecności króla Kazimierza Wielkiego, arcybiskup gnieźnieński Jarosław Bogoria Skotnicki konsekrował katedrę. Ukończona z funduszów bpów Jana Grota i Bodzanty, to bazylika trójnawowa z transeptem, ambitem i trzema wieżami, otoczona wieńcem kaplic. W ciągu następnych stuleci ulegała zmianom. Królowie, biskupi i magnaci przebudowywali dawne i wznosili nowe kaplice z przeznaczeniem na mauzolea, wyposażali wnętrza w dzieła sztuki.
W 1679 podniesiono północne skrzydło ambitu do wysokości prezbiterium, zaś w latach 1713-1715 z polecenia bpa Kazimierza Łubieńskiego podwyższono dwa pozostałe skrzydła, zapewne według planów Kacpra Bażanki. Katedrę grabiły kilkakrotnie wojska nieprzyjacielskie. I tak w latach 1655 – 1657 (w czasie potopu szwedzkiego) zniszczono wiele dzieł sztuki gromadzonych w świątyni. Szwedzi ponownie zdemolowali kościół w 1702.
W XIX w. katedra była wielokrotnie przerabiana w różnych partiach. Gruntownej restauracji dokonano ze składek społecznych w latach 1895-1910 za bpów Albina Dunajewskiego i Jana Puzyny, pod kierunkiem kolejno Sławomira Odrzywolskiego (do 1904) i Zygmunta Hendla. W czasie zaboru austriackiego planowano zamienienie świątyni na kościół garnizonowy i przeniesienie grobów królewskich do kościoła śś. Piotra i Pawła.
W 1817 sprowadzono zwłoki księcia Józefa Poniatowskiego, a w 1818 gen. Tadeusza Kościuszki. Prochy Adama Mickiewicza sprowadzono z Francji w 1890, zaś Juliusza Słowackiego w 1927. Marszałek Józef Piłsudski spoczął w podziemiach katedry w 1935. W 1993 sprowadzono prochy gen. Władysława Sikorskiego. W 2010 pochowano tam prezydenta Lecha Kaczyńskiego z małżonką.
W czasie ostatniej wojny (1939-1945) Niemcy zamknęli kościół, a wiele zabytków zniszczono i zagrabiono.
Katedra, wzniesiona z cegły i białego kamienia wapiennego, jest bazyliką trójnawową z transeptem, prezbiterium i ambitem. W XVIII w., na skutek podwyższenia ambitu, świątynia zatraciła jednolity charakter bazyliki. W ciągu wieków wokół gotyckiego korpusu wzniesiono wieniec kaplic z różnych okresów stylowych. Katedrę od dziedzińca zewnętrznego oddziela mur z trzema barokowymi bramkami, które stworzył Jan Trevano w 1619 z fundacji bpa Piotra Tylickiego.
Katedrę otaczają trzy wieże. Na północy znajduje się Wieża Zygmuntowska, ze słynnym dzwonem "Zygmuntem". Wyższa jest od niej Wieża Zegarowa, zwieńczona barokowym hełmem autorstwa Kacpra Bażanki, natomiast od strony południowej znajduje się trzecia, zwana Wieżą Wikaryjską lub Srebrnych Dzwonów, ponieważ wiszące tam dzwony zawierają domieszkę srebra.

Kościół św. Andrzeja w Krakowie

Kościół świętego Andrzeja – zabytkowy, w stylu romańskim, kościół rzymskokatolicki na krakowskim Starym Mieście, przy ulicy Grodzkiej 56.
Kościół zbudowano w latach 1079-1098, z fundacji palatyna Sieciecha. Był główną świątynią osady Okół. Znajdował się początkowo pod patronatem benedyktynów z opactwa w Sieciechowie, a potem z Tyńca. Być może początkowo nosił wezwanie św. Idziego. Według Długosza broniła się tutaj ludność Okołu przed Mongołami w 1241. W 1243 Konrad Mazowiecki podczas walk o tron krakowski otoczył kościół fosą i wałem. Ponowny najazd tatarski z 1260 spowodował prawdopodobnie częściowe zniszczenie świątyni.
W 1320 kościół otrzymały klaryski, dotąd mające swoją siedzibę w Grodzisku pod Skałą. Wybudowano wówczas dla nowych lokatorek zabudowania klasztorne z fundacji króla Władysława Łokietka. Kościół kilkakrotnie padał ofiarą pożarów, nie spowodowało to jednak poważniejszych zmian w wyglądzie zewnętrznym (poza dodaniem barokowych hełmów wież i portalu od strony północnej), ale w XVIII w. dokonano gruntownej barokizacji wnętrza (prace prowadzić tu mieli Baltazar Fontana – dekoracja stiukowa i polichromia, oraz być może Franciszek Placidi – ołtarz).
Kościół św. Andrzeja zachował do dziś pierwotną bryłę romańską. Ma on charakter obronny. Jest dwuwieżową bazyliką typu saskiego, złożoną z krótkiego (jednoprzęsłowego) trójnawowego korpusu, transeptu oraz prezbiterium zamkniętego apsydą. Prezbiterium odgradzało od nawy lektorium. Kamienne mury tworzą głównie naprzemienne warstwy wapienia i piaskowca. Nad nawami wznosiły się empory, które obiegając wnętrza wież kończyły się w bocznych ramionach transeptu. Nawę środkową od bocznych odgradzają filary arkadowe (pochodzące raczej z okresu baroku), związane z lizenami u ścian bocznych, w tęczy i przy ścianach obu wież.
Fasada zachodnia uwieńczona jest dwoma, u podstawy czworokątnymi, wyżej ośmiobocznymi, wieżami z biforiami. Wraz z triforium u szczytu centralnej części fasady okna te kontrastują z ciężką masą części dolnej, w której znaleźć można jedynie otwory strzelnicze (i ślad po zamurowanym pierwotnym portalu). Zewnętrzne ściany prezbiterium i apsydy są oplecione lizenami i zwieńczone fryzem arkadowym, co wzbogaca surową bryłę świątyni. Kontrastuje z romańską bryłą gotyckie oratorium oraz barokowe hełmy wież. Wnętrze posiada obecnie bogaty wystrój barokowy, choć odnaleziono także fragmenty średniowiecznych malowideł. W północnej wieży na wysokości I piętra znajduje się wyryty w kamieniu podpis XII - wiecznego muratora.
Polichromia w kopule przedstawia Sąd Ostateczny, a w prezbiterium glorię św. Klary, Salomei i Kingi wraz z koronację Matki Bożej w absydzie. W głównym ołtarzu znajduje się obraz św. Andrzeja, a w mensie ołtarzowej barokowe tabernakulum z XVIII wieku. W prezbiterium są również zabytkowe organy 8-głosowe.
Do kościoła przylega klasztor wzniesiony na planie nieregularnego czworoboku, z wirydarzem pośrodku. Pod koniec XVI wieku i na przełomie XVI i XVII wieku klasztor był przebudowywany. W 1843 roku powstała neoromańska elewacja od ul. Grodzkiej. W skarbcu klasztornym przechowywane są cenne zabytki, m.in. XIII wieczne relikwiarze, unikatowy mozaikowy obraz Matki Bożej z przełomu XII/XIII wieku oraz najstarsze figurki jasełkowe, pochodzące z początku XIV wieku, ofiarowane prawdopodobnie przez Elżbietę, siostrę króla Kazimierza Wielkiego. W klasztornej bibliotece znajdują się m.in. późnoromański graduał z XIII wieku i iluminowane, wczesnogotyckie księgi.

Katedra św. Patryka w Nowym Jorku

Katedra św. Patryka jest siedzibą arcybiskupa Nowego Jorku oraz parafialnym kościołem w Nowym Jorku. Jest również największą neogotycką świątynią katolicką w Ameryce Północnej. Położona jest przy Piątej Alei, pomiędzy Pięćdziesiątą i Pięćdziesiątą Pierwszą Ulicą w centrum Manhattanu (Midtown), dokładnie naprzeciw Centrum Rockefellera.
W 1850 roku papież Pius IX podniósł diecezję nowojorską do rangi archidiecezji. W tym też roku abp John Joseph Hughes zaproponował wybudowanie nowej świątyni i przeniesienie swojej siedziby ze starej katedry św. Patryka na dolnym Manhattanie. 15 sierpnia 1858 roku uroczyście wmurowano kamień węgielny. Na skutek wojny secesyjnej prace nad budową kościoła zostały przerwane, wznowione je dopiero w 1865. Budowa katedry została zakończona w 1878 roku, a uroczyste udostępnienie kościoła wiernym miało miejsce 25 maja 1879 roku. W latach 1882-1884 dobudowano budynki kościelne – siedzibę arcybiskupa oraz rektora. W 1888 wzniesiono wieże oraz zachodnią fasadę, a w latach 1900-1908 kaplicę Najświętszej Maryi Panny (Lady chapel). 5 października 1911 abp Farley dokonał poświęcenia świątyni i ołtarza. W 1976 katedra została wpisana do oficjalnego rejestru zabytków.

Kaplica św. Kingi w kopalni soli w Wieliczce

Kaplica św. Kingi, zwana podziemnym kościołem, przez trwającą tu przeszło 100 lat modlitwę pracowników wielickich salin, pielgrzymów i turystów zasługuje na miano sanktuarium, znajdują się tutaj bowiem relikwie św. Kingi. Ta jedna z największych atrakcji wielickiej kopalni, jest największą na świecie podziemną świątynią. Znajduje się 101 metrów pod ziemią. Jej wymiary to: długość ok. 54 m, szerokość ok. 18 m oraz wysokość ok. 12 m. Posadzka jest wyrzeźbiona w jednolitej solnej bryle, a żyrandole z solnymi kryształami są zawieszone 12 metrów pod sufitem. W kaplicy znajdują się płaskorzeźby ilustrujące wydarzenia z kart Nowego Testamentu (m.in. Ucieczka do Egiptu, Dwunastoletni Chrystus nauczający w świątyni, Ostatnia Wieczerza) i ponad stuletnia szopka. Ołtarz główny dłuta górnika Józefa Markowskiego składa się z rzeźby głównej – św. Kingi oraz dwóch bocznych – św. Józefa oraz św. Klemensa. Należy zwrócić uwagę na piękne wiszące kryształowe żyrandole. Od 1999 roku w kaplicy podziwiać można solny pomnik Jana Pawła II, dłuta górnika rzeźbiarza Stanisława Anioła.

W kaplicy odbywają się msze święte z okazji imienin patronki św. Kingi oraz św. Barbary, a także pasterki. Z uwagi na doskonałą akustykę w kaplicy odbywają się również koncerty np. Blackmore's Night oraz koncert Nigel’a Kennedy’ego.

Kościół Najświętszego Zbawiciela w Warszawie

Kościół Najświętszego Zbawiciela w Warszawie wzniesiono według projektu zespołu architektów: Józefa Piusa Konkurs architektoniczny wygrał projekt Stefana Szyllera, jednak kościół wzniesiono według projektu zespołu architektów: Józefa Piusa Dziekońskiego, Ludwika Panczakiewicza i Władysława Żychlewicza. Kamień węgielny (widoczny dziś przy oknie za ołtarzem dolnego kościoła) wmurowano 12 października 1901 r. Poświęcił go arcybiskup warszawski Wincenty Popiel. Wskutek I Wojny światowej prace trwały długo i dopiero w roku 1927 konsekracji kościoła dokonał arcybiskup Stanisław Gall. Do wyposażenia przyczynili się najlepsi warszawscy artyści, m.in. architekt Stefan Szyller i rzeźbiarz Pius Weloński.
Kościół jest trójnawową bazyliką z obszerną nawą poprzeczną (transeptem) i kopułą na skrzyżowaniu naw. Jego styl nawiązuje do form polskiego renesansu i baroku. Nad skrzyżowaniem naw istniała pierwotnie dwudziestometrowa wieża sygnatury. Usytuowanie na trójkątnej działce miało decydujące znaczenie dla ukształtowania bryły i układu przestrzennego kościoła, umożliwiając wzniesienie kaplicy Matki Bożej od strony Marszałkowskiej i symetrycznie, obszernej zakrystii od strony Mokotowskiej. Główna fasada kościoła od strony placu, w formie kolumnowego portyku, flankowana jest dwiema wysmukłymi wieżami. Zdobią ją monumentalne rzeźby św.Piotra i św.Pawła.
We wrześniu 1939 r. podczas bombardowania Warszawy pociski zwaliły sygnaturę, zachodnią wieżę i dach. Jednak największym zniszczeniom uległ kościół w roku 1944, gdy po upadku Powstania Warszawskiego Niemcy przystąpili do systematycznego burzenia domów i świątyń. U Zbawiciela podłożyli materiał wybuchowy w kościele dolnym i wysadzili go w przeddzień ucieczki ze Stolicy. Runęły sklepienia, hełm drugiej wieży i kościół dolny. Nadzwyczaj silna konstrukcja filarów i arkad sklepiennych wytrzymała jednak ten wstrząs.
Po zabezpieczeniu zrujnowanej świątyni prowizorycznym dachem przesklepiono podziemie oraz naprawiono okna i drzwi aby oddać kościół do użytku. Główne sklepienia odbudowano później. Podczas budowy Marszałkowskiej Dzielnicy Mieszkaniowej w 1952 r. władze komunistyczne nakazały przesunięcie osi ulicy Marszałkowskiej, aby zasłonić widok na kościół. Długo też trwało uzyskiwanie zezwolenia na odbudowę wież, które przywrócono dopiero w r.1955.